De duurzame core van The Shore

Hans van den Broek is iemand die energiek is en bevlogen. “Ik heb daarbij best vaak hoge verwachtingen van mijn omgeving. Wat niet altijd even positief is omdat ik dan weleens te veeleisend ben. Terwijl ik daarmee eigenlijk mensen iets probeer te leren en hun wil helpen vooruit te komen. Alleen wordt dit niet altijd zo gezien.

Ik surf al mijn hele leven. In 2005 kreeg ik de kans om op het terras van de strandtent hier naast ons een surfschool te beginnen. Naast mijn baan als gymleraar ben ik toen Surfles.nl gestart. De surfschool groeide op een organische manier mee met het groter worden van de surfsport.

Als je iedere dag in het water ligt valt het op hoeveel plastic en ander afval er eigenlijk voorbij drijft. Ook ligt er enorm veel troep op het strand. Waardoor we ons er steeds meer bewust van werden dat wij als mens écht beter voor onze omgeving moeten zorgen. Daarop zijn we toen beach cleanups gaan opzetten. En voor de kinderen organiseerden we beach cleanupdagen in combinatie met het surfen. Zodra je daar dan mee bezig bent ga je vervolgens ook steeds meer naar andere zaken kijken die beter kunnen zoals het verbruik van energie maar ook van andere voorzieningen. We zijn er toen vrij snel in geslaagd om een zelfvoorzienende surfschool te worden. Waarbij alle elektriciteit via zonnepanelen werd opgewekt en we door het gebruik van zonneboilers geen gas meer nodig hadden. Terwijl er wel gewoon warm water was. Het enige dat van de wal kwam was het water zelf.”

Van Surfles.nl naar The Shore

“Van de gemeente Den Haag kregen we op een gegeven moment een jaarrondvergunning, die we niet gebruiken. Later kregen wij daar ook nog een horecavergunning bij. Ik zat daar helemaal niet op te wachten want het enige waarmee ik bezig wilde zijn was met de surfschool. Ik houd bovendien van een economie waarbij er diversiteit is. Maar goed, ondertussen heb je wel andere concurrenten om je heen. De deal was namelijk dat zodra een surfschool horeca mocht gaan exploiteren de strandpaviljoens natuurlijk ook surflessen mochten gaan aanbieden. Het was duidelijk dat de gemeente Den Haag hiermee meer marktwerking wilde genereren. Als dat de kaarten zijn die je dan krijgt moet je dat spel dus mee gaan spelen wil je blijven bestaan. Daarop ben ik toen het initiële concept van The Shore gaan schrijven. Vervolgens ben ik op zoek gegaan naar een partner die zich met het horecagedeelte wilde gaan bezighouden want ik zag mijzelf absoluut niet als horecaondernemer aan de slag gaan.”

The Shore samen met Geert Verhoeff

“Na gesprekken met verschillende mensen kwam ik toen uit bij Geert Verhoeff. Hij was het gezicht van het surfdorp F.A.S.T. en deelde dezelfde visie als mijn concept voor The Shore. Nadat ik hem mijn idee had laten lezen was dat precies waarop hij zat te wachten.

In 2017 zijn we toen van start gegaan. Dat was heel spannend want we moesten nog ergens geld vandaan zien te halen om te kunnen investeren. Bovendien hadden we allerlei spullen nodig en moesten daarnaast nog een gebouw gaan bouwen. En het dan ook echt zélf bouwen omdat er geen geld was om dit te laten doen. Dat was een behoorlijk zware maar tegelijkertijd ook heel leuke tijd.

De zeecontainers waaruit het gebouw van The Shore bestaat hebben we uiteindelijk bij een zeecontainerhandelaar besteld en hier neer laten zetten. Met één iemand die verstand heeft van lassen en veel mensen die nergens verstand van hadden hebben we toen de zaag erin gezet. En vervolgens de kozijnen en de deur erin gelast. Alles bij elkaar een enorme klus maar het is gelukt.”

Support vanuit de surfcommunity

“Surfles.nl liep prima als bedrijf en ook Geert had een goede track record vanuit F.A.S.T. Ons netwerk heeft er toen voor gezorgd dat de financiering voor The Shore volledig vanuit onze omgeving is gekomen. In plaats van een crowdfundingplatform hadden we een eigen website aangemaakt. Waarop we vertelden dat we The Shore wilden beginnen en wat het precies zou gaan worden. Mensen die dan in The Shore zouden investeren kregen bij een looptijd van drie tot vier jaar, vervolgens drie tot vier procent rente over hun geld. De gedachte daarachter was dat je in die tijd bij de bank nog maar een half procent rente kreeg over je spaargeld. Bij The Shore kon je dus meer rendement uit je spaargeld halen. Daar tegenover staat natuurlijk wel dat geld investeren altijd risicovoller is dan geld sparen via de bank. Binnen vier dagen hadden wij toen de volledige financiering in handen. Dat was echt één van de grootste zetten die wij ooit in de rug hebben gekregen. Dat was zo enorm bijzonder en ontzettend fijn om dat te mogen ervaren. Dan zie je ook wat een concept als The Shore voor rol inneemt in de lokale community. Want al deze mensen bevinden zich binnen een straal van vier tot vijf kilometer van The Shore.”

Kapitalisme als probleem bij het opstarten van The Shore

“In de tijd daarvoor was er echter nog een andere financiële hobbel die we moesten nemen. Dat was Geert een gelijkwaardig partner van The Shore zien te maken. Het probleem dat zich hierbij voordeed was ontstaan doordat er opeens veel extra waarde in het bedrijf was bijgekomen. Dit doordat de gemeente zowel een jaarrond- als een horecavergunning had afgegeven. Op het moment dat je iemand voor de helft eigenaar wilt maken zijn er volgens de wet twee keuzes. Eén is wanneer je iemand de helft van het bedrijf geeft, diegene dan over de waarde schenkbelasting moet betalen. Alleen gaat het in dit geval dus over een bedrag dat nog niet eens op de bankrekening staat. De tweede keuze die je hebt is dat je de helft van het bedrijf verkoopt alleen moet je daarbij dan de helft gaan afrekenen over deze hogere waarde. In beide gevallen los je het probleem dus niet op. Want het gaat hierbij over een fictief hogere waarde van een bedrijf terwijl die er feitelijk op dat moment nog helemaal niet is. 

Een bijkomend nadeel van deze constructie is bovendien dat je in tijden wanneer het financieel minder gaat je vervolgens concessies zou moeten gaan doen met het oog op de doelstelling van je bedrijf. Omdat je anders dat verschil in waarde niet kunt compenseren. Zelf wil ik absoluut geen concessies hierin doen omdat de doelstelling van The Shore duurzaamheid is.

Wat je vaak ziet gebeuren wanneer er wel concessies worden gedaan is dat de marges worden vergroot wat vervolgens ten koste gaat van de kwaliteit. Dat is wat er in het bedrijfsleven regelmatig gebeurt. Op het moment dat bedrijven verhandeld worden -of dat nou aandelen zijn of het fysieke eigendom- is dat de kwaliteit vaak achteruit gaat en de prijs omhoog. Omdat er extra geld verdiend moet worden om het ontstane gat in waarde te dichten. Waardoor het uiteindelijk de klant is die opdraait voor het betalen van dit waardeverschil. Dat is hoe kapitalisme werkt.”

Steward-ownership

“Voor mij was dat een flinke worsteling maar ook wel voor Geert. Totdat wij op een gegeven moment iemand leerden kennen die begon over steward-ownership. Waarbij een bedrijf niet het eigendom is van iemand maar eigendom blijft van het bedrijf zelf. Er bestaan bedrijven die dit al meer dan honderd jaar op deze manier doen. Het eigendom wordt dan gedeeld met een stichting. De ondernemer blijft daarbij wel nog steeds afhankelijk van de winst maar kan het bedrijf dan niet meer verkopen. Hiermee koppel je dus het eigendom los van het ondernemerschap. Waarbij het eigendom op zichzelf blijft staan doordat het in een stichting zit. En de winst van een bedrijf het middel wordt in plaats van het einddoel. 

Met The Shore hebben wij toen voor deze constructie gekozen. We zijn dus een bedrijf waarbij wij, de ‘eigenaren,’ het bedrijf niet meer als een product beschouwen en het daardoor ook niet meer kunnen verkopen. Door het op die manier te regelen kon Geert vervolgens partner worden zonder dat hij de helft van de waarde van het bedrijf hoefde af te rekenen. Want deze waarde deed er niet meer toe. Daarnaast hoeven wij op deze manier geen enkele concessie te doen aan onze bedrijfsdoelstelling omdat er geen waardeverschil overbrugd hoeft te worden.

Gelukkig waren er al heel wat bedrijven in Nederland die steward-owned zijn. Wij hebben ons toen met The Shore aangesloten bij stichting Sleipnir die nu in twaalf verschillende bedrijven een aandeel heeft. Deze stichting bestaat al sinds 1983. Tijdens het verdiepen in steward-ownership kwam ik er ook achter dat een bedrijf als Bosch bijvoorbeeld steward-owned is, net als het biermerk Carlsberg en lenzenfabrikant Zeiss. Waarbij laatstgenoemde echt pioniers op dit gebied zijn. Na de dood van Carl Zeiss in 1888 heeft het bedrijf tot op de dag van vandaag al zijn aandelen zitten in de Carl Zeiss Foundation. Dit om ervoor te zorgen dat de verkoop van het bedrijf geen invloed kan hebben op de kwaliteit van hun producten.”

Zodra er eigendom in het spel is, kun je als bedrijf op de lange termijn nooit écht duurzaam zijn.

Hans van den Broek

“Het steward-ownership heeft zich inmiddels dus bewezen en er is ook veel aandacht voor. Zo heeft Tegenlicht er een aflevering aan gewijd en ook heeft er een artikel over gestaan in het NRC. In onze ogen is het anders omgaan met eigendom datgene waarmee je het verschil kan maken tussen écht duurzame bedrijven en bedrijven die duurzaam opereren maar intrinsiek on-duurzaam zijn. Ik ben namelijk van mening dat zodra er eigendom in het spel is waardoor het bedrijf als product behandeld wordt dat bedrijf misschien wel tijdelijk duurzaam kan zijn maar nooit op de lange termijn. Dat is ook wat je nu bij sommige duurzame bedrijven ziet gebeuren. Die worden dan aan een groot concern verkocht met als resultaat dat de aandeelhouders een andere agenda hebben dan het bedrijf oorspronkelijk voor ogen had. Waardoor zaken als kinderarbeid en dergelijke er toch weer insluipen. Ook gebeurt het regelmatig dat de oorspronkelijke oprichters plaats moeten maken voor mensen die meer op de centen sturen en minder op de duurzaamheidsdoelstelling van het bedrijf.

De keuze voor steward-ownership heeft bij The Shore dan ook als resultaat dat wij onze doelstelling en de vibe die wij hebben kunnen behouden. En dat werkt erg fijn. De mensen die hier werken zijn dan ook niet voor een baas aan het werk die zijn zakken aan het vullen is met vermogen. Om vervolgens de hele boel te gaan verkopen aan de volgende die dan zijn zakken weer met vermogen vult. Op deze manier ontstaat er een compleet andere sfeer voor iedereen die hier werkt maar ook voor de bezoekers.”

Hoe de natuur werkt

“Wij proberen met The Shore vooral te kijken naar hoe dingen in de natuur werken. Op het moment dat iets in de natuur niet meer relevant is dan breekt het af en gaat het weer op in de rest van het geheel. Mocht The Shore ooit om deze reden stoppen dan geldt hiervoor hetzelfde. Maar op het moment dat The Shore nog wel relevant is dan kan het best zijn dat iemand anders de rol van ons gaat overnemen. Geert kwam er bijvoorbeeld ook na één jaar achter dat alleen maar met The Shore bezig zijn hem niet gelukkig maakt. Daarop is hij zich alleen nog gaan bezighouden met de werkzaamheden bij The Shore waar hij wél gelukkig van wordt. En ondanks dat hij één dag per week voor The Shore werkt is hij nog steeds voor een derde mede-ondernemer.”

Drie ondernemers

“Thomas Franse, die al heel lang bij ons werkte, is er toen als derde ondernemer bij gekomen en heeft vervolgens de horecawerkzaamheden op zich genomen. Hij is iemand die echt horeca, hospitality en gastheerschap omarmt. Op zo’n moment fiets je dan met zijn drieën naar de Kamer van Koophandel, krabbel je er een naam bij en ben je opeens met zijn drieën ondernemer. Zonder dat daarbij geld afgetikt hoeft te worden. En wie weet, misschien zijn we in de toekomst wel met zijn vijven of met zijn tienen ondernemer. Daar zijn we echt actief over aan het nadenken. Want dan kun je ook de arbeid anders gaan verdelen en verder over het bedrijf gaan nadenken. Dus dat zijn we aan het verkennen. Nu is de schaal van het bedrijf daar nog te klein voor maar wie weet is het dus iets voor de toekomst.”

Duurzame missie

“Op dit moment is de rolverdeling tussen ons drieën zo dat Geert zich bezighoudt met de financiën en -buiten coronatijden om- met de evenementen. Thomas gaat over de horeca en ikzelf houd mij bezig met de surfschool. Want dat is voor mij de reden waarom ik dit allemaal begonnen ben. Verder heb ik gemerkt dat ik ook een beetje de vaandeldrager ben van de duurzame missie van ons bedrijf. Door onder andere het geven van interviews en het steward-ownership waar ik het regelmatig over heb.

Daarnaast ben ik nog met andere dingen bezig die een verlengde zijn van de beslissingen die ik maak op het gebied van duurzaamheid. We zijn nu bijvoorbeeld in Amsterdam bezig met een consultancytraject waarbij we de horecagelegenheden helpen om van het gebruik van single-use plastic af te komen. Een paar jaar geleden hebben wij een initiatief bedacht als voorloper op het verbod op wegwerpplastic: ‘Plasticvrij Terras’. De gedachte hierachter is om als ondernemer niet op dit verbod te gaan zitten wachten maar gewoon zelf te gaan beginnen. Naast dat het je als ondernemer veel geld bespaart maak je ook een goede indruk richting je klanten. Dit is nu landelijk gevolg aan het krijgen en daar helpen we de ondernemers dan bij. Hiermee bezig zijn, dat is waar ik gelukkig van word.”

Dat duurzaamheid een rol in mijn leven is gaan spelen komt echt door het surfen.

Hans van den Broek

“Toch heeft duurzaamheid bij mij niet altijd een rol gespeeld. Dat is écht in mijn leven gekomen door het surfen. Het heeft bijvoorbeeld nog best lang geduurd voordat ik vegetariër werd en momenteel zit ik een transitieproces richting veganisme wat mij echt wel veel moeite kost. Terwijl ik het belangrijk vind dat het gebeurt. Ik vind namelijk dat als je a zegt je ook b moet zeggen. En dat is soms best lastig want dan moet je ook c zeggen en voordat je het weet verdwaal je in een bos van allerlei beslissingen die je moet maken. En moet je dus ook dingen laten die je eigenlijk heel erg leuk vindt. Bijvoorbeeld toen de internationale surfbond, waarvoor ik mij regelmatig inzet, mij vroeg of ik naar Angola wilde afreizen. Het idee was om daar de lokale bevolking tot surfinstructeur op te gaan leiden om op die manier de lokale economie een impuls te geven. Dat leek mij te gek, maar ja je moet er wel met het vliegtuig heen. Terwijl ik eigenlijk met mijzelf had afgesproken: ik ga niet meer vliegen. Dat worden dan onmogelijke keuzes. Ik ervaar dat dan ook als een flinke struggle.

Kijk, duurzaamheid gaat in alle gevallen ten koste van comfort, dat is gewoon een feit. En je hoort dan wel uitspraken van mensen dat het allemaal samen zou moeten kunnen maar dat is gewoon een fabel. Dus daarin moeten dan concessies worden gedaan. En die moet ik ook doen. En dat is best lastig. Het is bijvoorbeeld ook niet zo dat de surfboards die ik hier heb staan van één of ander biologisch afbreekbaar materiaal zijn gemaakt. Dus daar liggen behoorlijk grote uitdagingen. En dan is het best moeilijk om te bepalen wat je dan wél en wat niet doet. Omdat je het liefst gewoon alles zou doen.”

De mens staat niet naast, maar is onderdeel van de natuur

“In aanloop naar de verkiezingen zag ik ook een programma waarin de verschillende standpunten van de politieke partijen werden uitgelicht. Waarbij duidelijk werd hoe de mens zich verhoudt tot de natuur. De Partij voor de Dieren was hierbij de enige partij die aangaf dat de mens onderdeel is van de natuur, in plaats van dat de mens ernaast zou staan. Daar schrok ik toen behoorlijk van want dat de mens onderdeel van de natuur is, dat zou toch voor iedereen zo klaar als een klontje moeten zijn? Elk mens is met zijn beperkte tijd hier op aarde onderdeel van het geheel. Maar als het zo doorgaat met onze planeet dan zal de gehele mensheid hier ook maar voor korte tijd onderdeel van blijven. De natuur daarentegen blijft gewoon doorgaan want die regelt het wel voor zichzelf.

Mijzelf beschouw ik wél als onderdeel van de natuur. En ja als we dan vervolgens alles aan het kapotmaken zijn kun je daar ergens ook een fatalistisch gevoel van krijgen. Ik heb mijzelf bijvoorbeeld ook weleens tot de gedachte verleid dat als we toch onderdeel zijn van de natuur terwijl we tegelijkertijd alles aan het kapotmaken zijn; waarom dan niet met zijn allen gewoon een Ferrari gaan kopen en daarmee keihard over de snelweg gaan racen? Dan zijn we er in één klap met zijn allen vanaf. Maar ja dat is dan toch ook weer niet mijn manier. Ik zou daar niet bepaald gelukkig van worden.”

Laten zien hoe het anders kan

“Als ik mensen op een verkeerde manier met de natuur zie omgaan probeer ik in sommige gevallen daar wat van te zeggen of er wat aan te doen. Maar ik merk dat de vibe die wij bij The Shore hebben is om maar gewoon je mond te houden en de manier te laten zien waarop wij het doen. Mensen kiezen hier dan zelf eventueel ook voor en raken geïnspireerd om het anders te doen. Met het vingertje wijzen naar hoe anderen het zouden moeten doen; daar zijn wij niet echt van. Met The Shore laten wij zien dat dingen mogelijk zijn. Naar mijn mening is dat ook de beste manier om mensen te overtuigen. En je ziet ook dat veel mensen echt wel verandering willen. Dat merk je ook met ons concept ‘Plasticvrij Terras’ in Amsterdam. Dat doen we samen met de Knowledge Mile, een organisatie waarbij allerlei verschillende bedrijven zijn aangesloten die innovatie en oplossingen willen en zeggen: hell yeah, let’s go! Dit is namelijk gewoon de toekomst en dan kun je daar net zo goed maar meteen mee gaan beginnen.”  

Duurzaamheid werkt verslavend. Want zodra je eenmaal zonnepanelen op je dak hebt wil je gaan kijken naar wat er nog meer mogelijk is.

Hans van den Broek

“Niet alle ondernemers hebben meteen de tijd hiervoor en gaan ook niet altijd zelf op onderzoek uit dus dat moet je hun dan aanreiken. Het is erg makkelijk om te zeggen: ze zijn er allemaal niet mee bezig. Maar dat is niet waar. Ze zijn er wel mee bezig alleen kost het in eerste instantie soms net teveel moeite om er vanuit zichzelf mee aan de slag te gaan. Wat je daarbij ziet is dat duurzaamheid echt verslavend werkt. Ik merk dat zowel bij mijzelf als bij anderen. Want zodra je eenmaal zonnepanelen op je dak hebt dan wil je vervolgens verder gaan kijken naar wat er nog meer mogelijk is. Ik ben dan ook absoluut van mening dat de meerderheid van de mensen wel wil veranderen richting een duurzame wereld.”

Bewustwording door het leggen van verbanden

“Ik kan mij bijvoorbeeld ook niet voorstellen dat je kinderen hebt en dan niet een duurzame wereld wilt. Mensen die dat dan niet uitmaakt zijn dan misschien mensen die denken: ach, ik ben toch de laatste in de lijn. Maar iedereen die in de ogen van zijn of haar zoon of dochter kijkt die ziet toch zijn eigen nageslacht. Dus we moeten iets achterlaten dat de moeite waard is. Het is allemaal een kwestie van bewustwording. Maar ook het leggen van verbanden want dat is voor veel mensen denk ik het moeilijkst. Wat ik merk is dat mensen, op het moment dat je het hun haarfijn uitlegt, het verband snappen en het dan ook logisch vinden. Maar vanuit zichzelf deze verbanden niet leggen. Bijvoorbeeld, mensen die boodschappen doen bij een prijsvechter en zelf niet begrijpen dat op het moment dat je daar boodschappen doet dat ten koste gaat van de werkgelegenheid. Deze mensen draaien het dan om en zeggen: omdat ik weinig geld heb moet ik boodschappen bij een prijsvechter kopen. Terwijl de reden dat zij weinig geld hebben is omdat hun werkgever op dezelfde manier met mensen omgaat als dat de prijsvechter dat doet. Wat je dan krijgt is een vicieuze cirkel. Dat is iets wat je moet kunnen doorgronden maar tegelijkertijd ook wilt zien. En niet iedereen is daar toe in staat of wilt dat. Omdat dat ten koste gaan van iemand zijn comfort.

Ik denk dat wanneer het lukt om dat iedereen goed uit te leggen, wij met zijn allen de verandering die nodig is kunnen maken. De truc is dan ook om over dat tipping point heen te komen en ik voel ergens wel dat dat gaat gebeuren. Een tipping point waarbij mensen zich beseffen dat zij onderdeel van de natuur zijn en dat de eindeloze economische groei en bevolkingsgroei niet langer houdbaar is. Want dan barst de bom. En daar gaan we goedschiks of kwaadschiks achter komen, dat zal moeten blijken.” 

Door het op een kunstmatige manier omgaan met fossiele brandstoffen hebben we een onnatuurlijke voorsprong kunnen krijgen op de normale progressie van de natuur.

Hans van den Broek

“Toen ik in Australië was zag ik in een park een bord waarop stond dat je de wilde kalkoenen daar niet mocht voeren. Want wanneer je hun zou overvoeden dan zouden ze zich ongebreideld voortplanten, agressie tonen en mensen van hun eten beroven. Toen dacht ik: wat is het verschil dan tussen deze dieren en de mensen? Door de industriële revolutie hebben wij het natuurlijke proces kunnen omzeilen. Door het op een kunstmatige manier omgaan met fossiele brandstoffen die zich de afgelopen miljoenen jaren hebben gevormd hebben we een onnatuurlijke voorsprong kunnen krijgen op de normale progressie van de natuur. Ja, dat gaat zichzelf natuurlijk herstellen. En daar zijn wij als mens onderdeel van. Ik denk dat we dat nu nog in lijn kunnen brengen met de draagkracht van de aarde. Maar ik vraag mij af als het grootste deel van de mensen nog steeds op een partij blijft stemmen die de natuur als productiefactor ziet -want dat is wat de VVD doet- of wij het dan gaan redden.”

Hoe duur is natuur

“Een erg mooie aflevering bij Tegenlicht die hierover gaat heet ‘Hoe duur is natuur.’ Hierin vertelt hoogleraar Lars Hein van de Universiteit van Wageningen, terwijl hij voor een boom staat, dat dit misschien wel de boom is waaronder je ouders elkaar voor het eerst hebben gezoend. Terwijl deze boom voor jou een hele andere waarde kan hebben omdat jij het misschien gewoon een leuke boom vindt om in te klimmen. Voor een houthakker zou de boom dan de waarde in hout kunnen zijn. En voor een projectontwikkelaar die daar een snelweg wilt aanleggen is het een kostenpost. Al deze verschillende waarden die je aan een boom kunt toeschrijven zijn legitiem. Waarbij je je dus moet afvragen of je überhaupt wel een waarde aan die boom moet hangen of dat je gewoon zegt: die boom is gewoon die boom en we laten het daarmee ook puur alleen een boom zijn. Dat wordt dus een onmogelijke discussie. Maar blijkbaar zegt het grootste deel van de mensen in dit land nog steeds: die boom mag een prijs hebben, dus hang er een prijskaartje aan en dan kun je vervolgens bepalen of je die boom gaat omhakken, verkopen of dat je kosten mag maken om daar een snelweg aan te gaan leggen. Zodat vervolgens de economische groei wederom gestimuleerd kan worden.”

Liberalisme

“En hierbij gaat het mij natuurlijk niet persé alleen om de VVD. De kernwaarden van de VVD zijn in principe waarden waar ik mij juist erg mee identificeer. Want ik ben echt een liberalist. Maar de VVD-partijleden die er nu zitten zijn geen liberalen; dat zijn gewoon renteniers. Ik luister veel naar de podcasts van ‘Nieuwe Vrije Eeuw.’ Dat zijn drie jonge VVD-ers die ter discussie stellen of de VVD nog wel een liberale partij is. Daarin komen thema’s aan bod waar ik mij wél in kan vinden zoals: het ondernemerschap, zaken aanpakken en mouwen opstropen. Maar de mensen die nu VVD stemmen zijn over het algemeen mensen die alleen maar bezit willen conserveren zoals hun huis, hun aandelen en ga zo maar door. Een huisjesmelker is geen ondernemer vind ik. Dat is iemand die alleen maar waarde onttrekt en geen enkele waarde toevoegt.”

Duurzaam ondernemen

Wat voor advies zou je willen geven aan iemand die ook een duurzame onderneming wilt starten?

“Je begint met ondernemen om twee redenen en dat is enerzijds om mensen in een bepaalde behoefte te voorzien en anderzijds om jezelf in een bepaalde behoefte te voorzien. En als bij voorbaat één van die twee al niet lukt moet je er niet aan beginnen. Maar als die twee wél verenigbaar zijn moet je er gewoon voor gaan! Wat is het ergste dat kan gebeuren? Zeker in een land als Nederland waar je eigenlijk niet echt zonder geld of werk hoeft komen te zitten. Dus gewoon gaan beginnen. Er zijn al zoveel onwaarschijnlijke verhalen gigantische successen geworden. Blijf er dan ook in geloven en houdt dat vast.

Wij werden ook voor gek verklaard toen we met The Shore begonnen. Omdat het onconventioneel is. Waarom een gebouw gaan neerzetten van gebruikte materialen terwijl nieuwbouw veel goedkoper is? Dat is wat wij te horen kregen. Terwijl het gebouw van The Shore achteraf een tiende van de prijs was vergeleken met nieuwbouw van dezelfde oppervlakte. Ook wat betreft onze horeca hebben we bewust gekozen voor een smalle kaart zodat wij de duurzaamheid konden waarborgen. Waarop veel mensen zeiden: joh, met die pannenkoekjes, daar gaan jullie echt geen geld mee verdienen. Wat achteraf ook niet waar blijkt te zijn. En natuurlijk hadden we veel meer geld kunnen verdienen als we andere keuzes hadden gemaakt. Maar dat is niet waar onze doelstelling ligt.

Ik heb gemerkt dat ik best wel gevoelig kan zijn voor commentaar van anderen maar desondanks wil ik gewoon laten zien dat het kan. En dat het idee dat wij in ons hoofd hebben wel degelijk uitvoerbaar is. Ik erger mij bijvoorbeeld best wel aan uitspraken als ‘waar mogelijk biologisch’ terwijl dat dan onder de hoed van duurzaamheid gebeurt. Dan denk ik: je maakt óf de keuze voor duurzaamheid óf niet. Want wat je nu eigenlijk zegt is dat er concessies gedaan moeten worden om de marges hoog te houden. Met The Shore laten wij zien dat je hier geen concessies in hoeft te doen. Dat het dus gewoon kan. En natuurlijk proberen wij ook vaak genoeg dingen uit die uiteindelijk niet blijken te werken maar daar leer je dan weer van.” 

De duurzame kern van The Shore

“De kern van The Shore is hoe dan ook duurzaamheid en dat komt dan ook op alle gebieden terug. Bijna negentig procent van de energie die The Shore gebruikt wordt bijvoorbeeld opgewekt via zonnepanelen. Wij hebben geen gasaansluiting maar zonneboilers in de douches en een zonneboiler voor de vaatwasser. Alles wat we niet nieuw hoeven aan te schaffen kopen we dan ook niet nieuw. Het gebouw bestaat uit gerecyclede zeecontainers en de deuren zijn van een oude basisschool. Al ons eten en drinken is biologisch en zoveel mogelijk vrij van suikers. Maar vooral onze keuze voor steward-ownership is datgene wat duurzaamheid waarborgt. Dat is écht de basis van waaruit je al die andere beslissingen kunt maken. 

Verder hebben wij erg goede contacten met onze leveranciers. Odin, onze leverancier van biologische levensmiddelen, is bovendien zelf een pionier op het gebied van steward-ownership. Tijdens de coronacrisis toen wij dicht moesten konden wij ons personeel bij hun inzetten met als gevolg een win-win situatie, want zij hadden het erg druk. Zo werk je dan met elkaar samen en dat is erg fijn. Daarnaast werken wij veel samen met kleine lokale partijen. Zoals onze koffiebrander, die altijd biologische Peruaanse koffie op de fiets komt brengen. Waarbij de koffie in hersluitbare containers zit zodat je geen gebruik hoeft te maken van plastic en dus ook geen afval hebt. Ook met hem hebben we een erg fijne werkrelatie. Twee jaar geleden zijn zelfs twee van onze mensen een week lang bij deze boer op vakantie geweest. Dat is toch heel bijzonder. Wij merken daarnaast ook dat onze bezoekers geïnspireerd raken door ons aanbod van producten. Zo wordt onze koffie die wij in de zomer schenken in de winter door veel particulieren bij deze koffiebrander gekocht.”

De ambitie voor het meest duurzame strand van Nederland

“Met The Shore zijn wij daarnaast ook initiatiefnemer van de duurzaamheidscommissie hier op het strand. Samen met twaalf andere strandpaviljoens hebben wij de ambitie om het strand van Scheveningen en Den Haag tot het meest duurzame strand van Nederland te maken. In dit samenwerkingsverband vinden op allerlei niveaus uitwisselingen plaats. Tot op het niveau van het afval. Met ons cluster -dat bestaat uit vier naastgelegen paviljoens- hebben we nu bijvoorbeeld dezelfde afvalverwerker zodat er niet voor elke aparte afvalstroom vier verschillende vrachtwagens hoeven te komen. Nu is er één vrachtwagen die ons restafval komt ophalen, één voor glas enzovoort. En dat terwijl echt niet al deze paviljoens een duurzame ambitie hebben. Iets dat gewoon een simpele oplossing is wordt in dit geval dan ook meteen een duurzame oplossing. En dat inspireert.”

Featured foto: frankbyrenee